کهریزک زیاد دور نیست، جایی در جنوب تهران، نزدیک ری. جایی که به «آسایشگاه سالمندان» اش مشهور است، میزبان چهل ساله زبالههای تهرانیهاست.
در این چهل سال، در منطقه 500 هکتاری کهریزک، 30 میلیون تن زباله و 10 میلیون تن گاز متان انباشته شده که خطرات بیشماری را برای زیستمحیط منطقه به همراه داشته است.
سال 84 اولین قدمها برای پاکسازی منطقه کهریزک از آلودگی برداشته شد. بر همین اساس، تفاهمنامهای میان مسئولان ارشد محیط زیست، بانک جهانی و شهرداری تهران به امضا رسید که طبق آن به ایران وام 150 میلیون دلاری برای بازیافت زباله اعطا شد.
بانک جهانی متعهد شده بود تا ژانویه 2006 مبلغ 250 میلیون دلار وام برای اجرای طرحهای بازیافت زباله با سود چهار درصدی به شهرداری تهران پرداخت کند که بازپرداخت آن به ضمانت دولت ایران از نه سال دیگر آغاز میشود.
همچنین کمیته محیط زیست بانک جهانی شهرداری تهران را «مرکز پیشرو در اجرای طرحهای زیستمحیطی در میان کشورهای در حال توسعه» خواند.
همان زمان شهرداری تهران یکی از مهمترین طرحهای خود برای استفاده از این وام را «جلوگیری از دفن زباله در کهریزک» عنوان کرد و مقدار در نظر گرفته شده از این وام برای طرح کهریزک را 75 میلیون دلار اعلام کرد.
جمعآوری گاز متان موجود در کهریزک از دیگر رویکردهای شهرداری در استفاده از وام بانک جهانی بود: «20 میلیون دلار هم برای این طرح در نظر گرفته شده که البته از محل فروش انرژی حاصل از گاز متان جبران خواهد شد.»
ماهها گذشت و هنوز پروژه استحصال گاز متان کهریزک به اجرا درنیامده بود. دیماه 1384، مدیرعامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران درباره اجرایی شدن قریبالوقوع این پروژه گفت: «پروژه استحصال گاز متان، امحای حوضچه شیرابه کهریزک و بهینهسازی صنایع کمپوست با همکاری بانک جهانی در شرف اجرایی شدن است... تمام مراحل مقدماتی، انتخاب پیمانکار و انتخاب شیوه اجرا به پایان رسیده است و در مجموع 40 میلیون دلار هزینه امحای حوضچه شیرابه، استحصال گاز متان و ساماندهی صنایع کمپوست در کهریزک تهران میشود.»
اردیبهشتماه 85 و همزمان با روز زمین پاک، خبرهای خوشی از منطقه کهریزک تهران به گوش رسید.
این بار مدیرعامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران از برنامه پنج ساله شهرداری برای از بین بردن آلودگیهای زیستمحیطی ایجاد شده در منطقه سخن گفت و اعلام کرد که اکنون چاهکهای مربوط به اجرای پروژه حفر شدهاند و فیلرها (سوزاننده گاز) در حال نصباند تا در دوم اردیبهشت با خروج گاز متان از زیر زبالههای انباشته شده و سوزاندن آن، مرحله نخست اجرای این طرح آغاز شود.
طبق گفتههای ابراهیمی، اجرای این پروژه برای مردم تهران درآمدزاست؛ چرا که بر اساس پیمان «کیوتو» به دلیل اثرات تخریبی گاز متان بر روی لایه اوزون، ایران به ازای تبدیل هر تن گاز متان به co2 بین 4 تا 4 و نیم دلار طی نظارت بانک جهانی دریافت میکند.
البته قرار است تمام عواید حاصل از اجرای این طرح برای بهینهسازی وضعیت کهریزک هزینه شود و در صورتیکه کارها طبق روال پیش برود، تا پایان سال 1390 آلودگی موجود در منطقه برطرف و کهریزک به تفرجگاه تبدیل میشود.
بالاخره دوم اردیبهشتماه 85 پروژه بینالمللی زیستمحیطی استحصال گاز متان در کهریزک به بهرهبرداری رسید.
شهردار تهران در آن مراسم از توقف دفن غیراصولی زباله در کهریزک گفت، به شکلیکه از تولید شیرابههای خطرناک جلوگیری شود تا در سال آینده و در روز جهانی زمین پاک، منطقه کهریزک از وضعیت فعلیاش خارج شده باشد.
بر اساس این طرح، گاز متان موجود در مرکز دفن زباله کهریزک باید به صورتی تخلیه شود که قابلیت تبدیل به انرژیهای همسو با استانداردهای زیستمحیطی را داشته باشد.
با بهرهبرداری پروژه استحصال گاز متان، اجرای برنامههای سازمان بازیافت و تبدیل مواد تهران در صدر برنامهها قرار گرفت.
مردادماه 85، مدیر پروژه بانک جهانی سازمان بازیافت گفت که میزان بازیافت، روزانه 100 متر مکعب گاز متان از مرکز دفن زباله کهریزک در شهرستان ری است که این میزان گاز از چهار حلقه گاز اصلی و 36 چاه گمانه استحصال میشود و هر چاه قابلیت استحصال 25 تا 50 مهر مکعب گاز متان را دارد.
در فاز اول این میزان گاز استحصال شده توسط مشعلهای کاملا استاندارد با تکنولوژی روز اروپا و با هدف کاهش آلودگی و اهداف زیستمحیطی سوزانده میشود و در فاز دوم این پروژه به زودی با ظرفیت 50 حلقه چاه اصلی در اراضی اصلی شمالی کهریزک به میزان قابل ملاحظهای گاز استخراج میشود.
در فاز سوم هم 250 تا 300 حلقه چاه اصلی حفر میشود.
حالا انگار کمکم اهالی کهریزک میتوانند بعد از چهل سال خواب راحتی داشته باشند. منطقه از آلودگی پاک میشود. خوب بخوابید.